શિક્ષકોને આદર આપવા માટે દર વર્ષે 5 સપ્ટેમ્બરના રોજ શિક્ષક દિવસની (Teacher’s Day) ઉજવણી કરવામાં આવે છે. દેશના શિક્ષકો માટે આદર અને સન્માનનો દિવસ છે. શિક્ષક, વિદ્વાન અને ભારતના પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ અને બીજા રાષ્ટ્રપતિ ડો.સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનની (Dr. Sarvepalli Radhakrishnan) જન્મજયંતિ, સમગ્ર દેશ શિક્ષક દિવસ તરીકે ઉત્સાહથી ઉજવી રહ્યો છે.
1962 માં, જ્યારે તેમણે ભારતના રાષ્ટ્રપતિનું પદ સંભાળ્યું, ત્યારે તેમના કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ અને મિત્રો તેમની પાસે પહોંચ્યા અને તેમને તેમના જન્મદિવસની ઉજવણી કરવાની મંજૂરી આપવા વિનંતી કરી. તેણે જવાબ આપ્યો કે મારો જન્મદિવસ અલગથી ઉજવવાને બદલે, જો આ 5 સપ્ટેમ્બર શિક્ષક દિન તરીકે ઉજવવામાં આવે તો તે મારા માટે ગૌરવપૂર્ણ લ્હાવો હશે. ત્યારથી, શિક્ષક દિવસ તેમની જન્મજયંતિ એટલે કે 5 સપ્ટેમ્બરે ઉજવવાનું શરૂ થયું.
“Good teachers think before they act, Think while they act, Think after they act.”
(સારા શિક્ષક એ જ છે કે જે કાર્ય કરતાં પહેલાં વિચારે છે, કાર્ય કરતી વખતે વિચારે છે અને કાર્ય કર્યા બાદ પણ તેનું જ ચિંતન કરે છે.)
5 સપ્ટેમ્બર, 1888ના રોજ તમિલનાડુમાં આવેલ તિરૂત્તાની નામના ગામમાં, એક મધ્યમ વર્ગીય બ્રાહ્મણ પરિવારમાં ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનનો જન્મ થયો હતો. તેલુગુ તેમની માતૃભાષા હતી. તિરૂત્તાની, તિરૂવેલુર અને તિરૂપતિમાં તેઓનું બાળપણ વિત્યું હતું. દક્ષિણ ભારતની એક પરંપરા મુજબ તેમના નામની આગળ લાગતો સર્વપલ્લી શબ્દ તો હકીકતમાં તેમના ગામનું નામ છે. વર્ષો પહેલા તેમના પૂર્વજો આ ગામમાં રહેતા હતા
પ્રાચીન સમયમાં, શિક્ષકને “ગુરુ” કહેવામાં આવતું હતું. ગુરુ એક એવી વ્યક્તિ છે જે હજારો વિદ્યાર્થીઓના જીવનને ઉજાગર કરે છે. સંસ્કૃતમાં, ગુરુનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે અંધકાર દૂર કરનાર. તેથી જ ભારતીય પરંપરામાં ગુરુને સર્વોચ્ચ મહત્વ અને આદર આપવામાં આવે છે.
શિક્ષકોને આજના વિશ્વમાં ગુરુ માનવામાં આવે છે કારણ કે તેઓ તેમના વિદ્યાર્થીઓને જ્ઞાન અને શક્તિ સ્થાનાંતરિત કરે છે. શિક્ષકના માર્ગદર્શનથી શીખનારનો માર્ગ આનંદમય અને સફળ બને છે. અહીં, અમે ગુજરાતીમાં શિક્ષક દિવસ નિબંધ પ્રદાન કર્યો છે. શિક્ષક દિવસ નિબંધ વિદ્યાર્થીઓને આપણે શા માટે શિક્ષક દિવસ ઉજવીએ છીએ, વિદ્યાર્થીઓના જીવનમાં શિક્ષકોની ભૂમિકા અને ભારતમાં દિવસ કેવી રીતે ઉજવવામાં આવે છે તેનાથી પરિચિત થવામાં મદદ કરશે.
શિક્ષકને બાળકના જીવનમાં માતા-પિતા પછી બીજા નંબરની સૌથી મહત્વપૂર્ણ વ્યક્તિ માનવામાં આવે છે. શિક્ષકોને માતા સમાન સ્થાન આપવામાં આવે છે કારણ કે તેઓ તેમનું આખું જીવન વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપવામાં વિતાવે છે.
વિદ્યાર્થીઓના જીવનમાં શિક્ષકની ભૂમિકા
શિક્ષકો વિદ્યાર્થીઓનું ભવિષ્ય ઘડે છે. તેઓ નવી પેઢીઓને વધુ સારી દુનિયા બનાવવા માટે શિક્ષિત કરવાની જવાબદારી ઉપાડે છે. એક મહાન શિક્ષક જ્ઞાન પ્રત્યેનો જુસ્સો અને માનવતા માટે તે જ્ઞાનનો ફેલાવો કરવા માટે હૃદયને ઉત્તેજન આપે છે. અન્ય કોઈપણ વ્યવસાયની તુલનામાં શિક્ષકો પાસે સૌથી મહત્વપૂર્ણ કામ છે. તેઓ તેમના શિક્ષણ દ્વારા ઘણા વિદ્યાર્થીઓના જીવનમાં પરિવર્તન લાવવાની શક્તિ ધરાવે છે અને આમ સમાજને અસર કરે છે.
શિક્ષકોની ભૂમિકા એક સહાયક જેવી છે જે વર્ગખંડમાં સહયોગી શિક્ષણને પ્રોત્સાહિત કરે છે. તેઓ વિદ્યાર્થીઓમાં માત્ર શૈક્ષણિક કૌશલ્યો જ નહીં પરંતુ બહુવિધ કૌશલ્યોના વિકાસમાં પણ મદદ કરે છે. તેઓ ઉદાહરણો, વાસ્તવિક જીવનના દૃશ્યો, વગેરેની મદદથી વિષયોને સમજાવવા માટે વાસ્તવિક જીવનના જોડાણો દોરે છે.
શિક્ષકો જ્ઞાન, સારા મૂલ્યો, પરંપરા, આધુનિક સમયના પડકારો અને તેમને દૂર કરવાની રીતો આપીને શીખવાની મજા બનાવે છે. આમ, શિક્ષકોનો પ્રભાવ વર્ગખંડની બહાર વિસ્તરે છે. તેઓ માત્ર શાળાના શિક્ષણની ગુણવત્તામાં સુધારો કરતા નથી પરંતુ તેમના વિદ્યાર્થીઓના જીવનને પણ સમૃદ્ધ બનાવે છે.
ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન
ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન (જન્મ : ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૮૮ – અવસાન : ૧૭ એપ્રિલ, ૧૯૭૫) ભારતીય તત્વચિંતક અને રાજપુરૂષ હતા. ડૉ. સર્વપલ્લી રાધા કૃષ્ણન વિવિધ ધર્મ અને તત્વચિંતનના જાણીતા વિદ્વાન હતા. તેઓ ૨૦મી સદીના એ વિદ્વાનોમાંના એક હતા, જેમણે પૂર્વીય અને પશ્ચિમી વિચારો અને તત્વચિંતન વચ્ચે સેતુબંધ સમાન કાર્ય કર્યું હતું.
ડૉ. સર્વપલ્લી રાધા કૃષ્ણન ભારતનાં પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ (૧૯૫૨-૧૯૬૨) અને દ્વિતીય રાષ્ટ્રપતિ (૧૯૬૨-૧૯૬૭) હતા. તેઓનો જન્મદિવસ ભારતભરમાં શિક્ષક દિન તરીકે ઉજવાય છે.
સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન નો જન્મ ૫ સપ્ટેમ્બર, ૧૮૮૮ના રોજ તામિલનાડુનાં ચેન્નઈ થી ઉતર-પશ્ચિમમાં ૬૪ કિ.મી. દુર આવેલ તિરૂત્તાની નામક ગામમાં થયો હતો. તેઓની માતૃભાષા તેલુગુ હતી. તેઓનું બાળપણ તિરૂત્તાની, તિરૂવેલુર અને તિરૂપતિ માં વિત્યું હતુ. તેમના પિતાનું નામ સર્વપલ્લી વીરાસ્વામી અને માતાનું નામ સીતામ્મા હતું.
ઈ.સ. ૧૯૦૯માં રાધાકૃષ્ણને ફિલોસોફીના અધ્યાપક તરીકે કારકિર્દીની શરૂઆત કરી હતી. કોલેજની નોકરીની સાથે સાથે તેઓ લેખનકાર્ય પણ કરતા. તેમના સૌથી પહેલા પુસ્તકનું નામ ‘ધ ફિલોસોફી ઓફ રવીન્દ્રનાથ ટાગોર’ હતું. ૧૯૨૬માં હાર્વર્ડ યુનિર્વિસટી ખાતે તેમણે ઈન્ટરનેશનલ કોંગ્રેસ ઓફ ફિલોસોફીમાં તેમણે કોલકાત્તા યુનિર્વિસટીનું પ્રતિનિધિત્વ કર્યું હતું. ૧૯૪૭માં ભારત આઝાદ થયું ત્યારે તેઓ યુનેસ્કો ખાતે ભારતના પ્રતિનિધિ તરીકે કાર્યરત હતા. ડૉ. રાધાકૃષ્ણન ઓક્સફર્ડ યુનિવર્સિટીમાં ૬ વર્ષ વિઝિટિંગ પ્રોફેસર રહ્યા.
ધોરણ ૧૯૪૮માં તેઓ યુનેસ્કોના ચેરમેન બન્યા. જ્યારે ૧૯૪૯થી ૧૯૫૨ દરમિયાન તેઓ સોવિયેત યુનિયન ખાતે ભારતના રાજદૂત રહ્યા હતા. સરમુખત્યાર જોસેફ સ્ટાલિન કોઈને મળવા માટે તૈયાર ન થતો. પણ રાધાકૃષ્ણનને બે વખત મળ્યો.
૧૯૫૪માં તેમને ભારતરત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા હતા. ૧૯૭૫માં ઓક્સફર્ડ યુનિર્વિસટીએ તેમને ટેમ્પલટન એવોર્ડથી નવાજ્યા હતા. ૧૭ એપ્રિલ, ૧૯૭૫ના રોજ તેમનું અવસાન થયું હતું.
શિક્ષક દિનની ઉજવણી કરવામાં ચીનથી લઈને અમેરિકા, ઓસ્ટ્રેલિયા, અલ્બેનિયા, ઇન્ડોનેશિયા, ઈરાન, મલેશિયા, બ્રાઝીલ અને પાકિસ્તાનનો સમાવેશ થાય છે. જોકે આ દિવસની ઉજવણીની તારીખ દરેક દેશમાં અલગ અલગ છે. ઉદાહરણ તરીકે, શિક્ષક દિવસ ચીનમાં 10 સપ્ટેમ્બર, અમેરિકામાં 6 મે, ઓસ્ટ્રેલિયામાં ઓક્ટોબરનો છેલ્લો શુક્રવાર, બ્રાઝિલમાં 15 ઓક્ટોબર અને પાકિસ્તાનમાં 5 ઓક્ટોબરના રોજ ઉજવવામાં આવે છે.
